Torthaí na nOibreacha Oidhreachta

I measc na láithreán seandálaíochta a aimsíodh ar Líne Dhearg Luas (Líne A) tá coimpléasc réamhstairiúil, uaimh thalún Luath-Chríostaí, chomh maith le roinnt gníomhaíocht mheánaoiseach ag Baile an Mhóta, Co. Bhaile Átha Cliath, agus iarsmaí iar-mheánaoiseacha ag Sráid an Fhionnuisce agus Sráid Uí Chonaill Íochtarach.

Níor nochtadh aon láthair shuntasach seandálaíochta ar Líne Uaine Luas (Líne B). Nochtadh leis an monatóireacht seandálaíochta, áfach, gnéithe amhail ballaí aolchloiche iar-mheánaoiseacha, lintéar cloiche agus poll bruscair ar Fhaiche Stiabhna Thiar, chomh maith le híoslaigh agus siléir ghuail a bhaineann le tithe ón 18ú agus ón 19ú haois ar Shráid Fhearchair.

Foghlaim níos mó in Under the Tracks: A Slice Through Dublin's Past

Rinneadh imscrúdú seandálaíochta cuimsitheach roimh thógáil Luas Choill na Silíní agus lena linn (Líne B1.) Nocht na hoibreacha seo trí láthair sheandálaíochta shuntasacha nua, a rinne CRDS Ltd a thochailt. Aithníodh suíomh áitribh réamhstairiúil ag Baile Uí Bhraonáin, a tháirg go leor blúirí de photaireacht agus d'uirlisí cloiche ón tréimhse Neoiliteach Dhéanach / an Chré-umhaois Luath.

I mbaile fearainn Bhaile an Locháin, nochtadh suíomh áitribh réamhstairiúil eile, ag táirgeadh potaireacht cosúil le láthair Bhaile Uí Bhraonáin. Tugann dátaí radacarbóin le fios gur chónaigh daoine ag an suíomh ag tréimhse éigin le linn na Cré-Umhaoise agus na hIarannaoise chomh maith. Aithníodh fianaise freisin ar ghníomhaíocht mhíleata ón 18ú haois a bhaineann le campa míleata stairiúil in aice láimhe. I mBaile Uí Mhurchú, aithníodh láithreán cairéalaithe meánaoiseach i gcomharsanacht fhothracha Chaisleán Bhaile Uí Mhurchú.

Foghlaim tuilleadh i mBróisiúr Seandálaíochta Luas Choill na Silíní 

Rinne Headland Archaeology Ltd clár de thástáil seandálaíochta réamhthógála i Meán Fómhair 2008 ar bhealach Luas Iarthar na Cathrach (Líne A1). Ba é aidhm na tástála a chinneadh an bhfuil nó nach bhfuil gnéithe nó déantáin seandálaíochta ann agus clár oibreacha seandálaíochta a fhorbairt chun aon éifeachtaí diúltacha ar iarsmaí seandálaíochta sainaitheanta a laghdú roimh thógáil.

Rinneadh an tochailt ar fad faoi mhaoirseacht dhíreach leanúnach seandálaí a raibh taithí aige (Liam Hackett ó Headland Archaeology Ltd). Sa chás gur measadh go raibh gné sheandálaíochta fhéideartha ann, tháinig deireadh le tochailt mheicniúil agus glanadh an ghné ar ais agus rinneadh tástáil de láimh uirthi. Níor aithníodh aon ghnéithe ná déantáin shuntasacha seandálaíochta le linn na tástála.

Foghlaim tuilleadh i Luas Iarthar na Cathrach: Bróisiúr Tírdhreacha Seandálaíochta

Rinne Foireann Seandálaíochta na Gníomhaireachta um Fháil Iarnróid monatóireacht seandálaíochta ar thógáil Dugthailte Luas idir Márta 2007 agus Aibreán 2008. Níor aithníodh aon aimsithe ná gnéithe suntasacha seandálaíochta i rith na n-oibreacha seo. Nochtadh leis an monatóireacht, áfach, roinnt gnéithe suimiúla iar-mheánaoiseacha amhail bunsraitheanna foirgnimh, séaraigh le brící ar an dá thaobh agus draein le cláir ar an dá thaobh ar fad ón 19ú haois.

I gcomharsanacht an fhoirgnimh CHQ, nochtadh agus aithníodh bunsraitheanna balla a bhain le foirgnimh a léiríodh ar léarscáileanna de chuid na Suirbhéireachta Ordanáis sa 19ú haois amhail siopa tobac agus siopa uisce beatha. Cuireadh na hiarsmaí i dtalamh arís agus caomhnaíodh in situ iad mar nach raibh tionchar díreach ag an líne Luas orthu. Breathnaíodh na séaraigh le brící ar an dá thaobh ag roinnt áiteanna ar Shráid an Mhóta Uachtarach agus Íochtarach. I gcásanna áirithe, ba ghá briseadh trí na séaraigh seo agus iad a threisiú lena chinntiú nach dtarlódh titim. Thángthas ar an draein le cláir ar an dá thaobh agus ar chainníocht de shligí gloinithe iar-mheánaoiseacha agus dhá ghas píopa cré ag suíomh fostáisiúin leictrigh ag Stad Duga Spencer.

Foghlaim tuilleadh i Réamhthuarascáil Monatóireachta Seandálaíochta

I mí na Samhna 2009, rinne McGovern Surveys suirbhé baile ag Tobar Phádraig, suíomh stairiúil i gColáiste na Tríonóide atá nasctha leis an gcúigiú haois agus atá luaite i dtéacs Jocelin of Furness ón 12ú haois, Life of St Patrick. Bhí an suíomh, a athchóiríodh sa bhliain 1731, le feiceáil i Ráiteas Tionchair Timpeallachta (EIS) do thionscadal Luas Dhroichead Broome. Ina theannta sin, nocht tástáil seandálaíochta Headland Archaeology Ltd ag an gCanáil Ríoga sa Chloch Leathan i mí Aibreáin 2010 struchtúir chanála agus fánán féideartha, agus thángthas ar iarsmaí daonna ag Faiche an Choláiste, a tuairiscíodh san iris Archaeology Ireland in 2014.

Múnlaíodh an straitéis seandálaíochta do Luas Traschathrach (Líne BXD) le Measúnuithe Deisce a chlúdaíonn Cathair Bhaile Átha Cliath (Faiche Stiabhna go Sráid Dhoiminic) agus Cnoc an Bhunreachta (An Chanáil Ríoga: Brainse na Cloiche Leithne agus Cuan). Tá maoirseacht á déanamh ag BIÉ ar mhaolú de réir an EIS, arna ullmhú ag Headland Archaeology Ltd, lena n-áirítear doiciméadú ar os cionn 380 siléar Seoirseach ag Archaeology and Built Heritage Ltd. Tá Rubicon Heritage Ltd ag déanamh monatóireacht ar oibreacha talún do GMC Utilities Group mar chuid den chonradh Oibreacha Fóntas. Leanfar bearta breise a leagtar amach san EIS le linn phríomhchéim tógála Luas Traschathrach.

I mí na Samhna 2008 , rinne Target Archaeological Geophysics suirbhé geoifisiceach i naoi gceantar ar bhealach Luas Bré/an Fhásaigh Rua (Líne B2) inar aithníodh láithreáin fhéideartha seandálaíochta, lena n-áirítear foirgneamh féideartha agus fulacht fia i mbaile fearainn Sheanchonach. Láithreáin réamhstairiúla ba ea fulachtaí fia, ón gCré-umhaois den chuid is mó, áit ar téadh uisce ag baint úsáid as clocha téite ag tine chun críocha éagsúla cosúil le cócaireacht, folcadh, nó tascanna tionsclaíocha cosúil le ruaimniú agus obair leathair

Bhí sé mar aidhm ag tuilleadh tástála seandálaíochta a rinne Irish Archaeological Consultancy Ltd i mí Mheán Fómhair 2010 rochtain a fháil ar thionchar na líne Luas beartaithe ar na láithreáin seo. Léirigh an t-imscrúdú gur chumraíocht nua-aimseartha de dhraenacha talún a bhí san fhoirgneamh a raibh amhras leis a bhí lán le brící dearga, ach dhearbhaigh sé go raibh fulacht fia ann laistigh den bhealach a bhí beartaithe. Tá tuairiscí ó na suirbhéanna seo ar fáil sa Leabharlann Seandálaíochta & Oidhreachta, cé go bhfuil an próiseas Measúnachta Tionchair Timpeallachta do Luas Bré/an Fhásaigh Rua curtha ar athló faoi láthair.

Rinne J M Leigh Surveys ar son Irish Archaeological Consultancy Ltd (IAC Ltd) suirbhé geoifisiceach i mí Feabhra 2010 ag trí shuíomh (Limistéir 1-3) laistigh de chonair an Bhealaigh is Dealraithí a Roghnófar do Luas Leamhcáin (Líne F1). Léirigh torthaí an tsuirbhé gheoifisiciúil suaitheadh fairsing, is dócha gur eascair sin as tírdhreachú nua-aimseartha i Limistéar 1, atá in aice le Droichead Eoin. D'fhéadfadh an suaitheadh seo aon iarsmaí seandálaíochta féideartha a cheilt. Aithníodh iarsmaí féideartha tí ón 19ú haois (Teach Bhaile Eoghain) i Limistéar 2 agus teorainn fhéideartha agus aimhrialtachtaí eile i Limistéar 3. .

Cuirfear tús leis an bpróiseas Measúnachta Tionchair Timpeallachta do Luas Leamhcáin go luath. Ullmhóidh IAC Ltd an chuid seandálaíochta den Ráiteas Tionchair Timpeallachta.

Ullmhaíodh Dréachtstraitéis Seandálaíochta do Mheitreo Thuaidh ina leagtar amach bearta chun tionchair ar oidhreacht seandálaíochta a laghdú agus a mhaolú i gcomhairle leis an Roinn Comhshaoil, Oidhreachta agus Rialtais Áitiúil. Rinneadh idirdhealú sa straitéis ar chineálacha cur chuige do láithreáin úrnua agus do cheantair uirbeacha/forbartha, lena n-áirítear imscrúduithe réamhthógála agus monatóireacht seandálaíochta. Rinneadh suirbhéanna agus tástáil chuimsitheach idir 2008 agus 2010, agus nochtadh torthaí suntasacha, amhail láithreacha banracha féideartha i mBaile Bhéilinn agus i mBaile an Fhoraistéaraigh Theas agus gnéithe dumhaí dóite/fulachtaí fia i mbailte fearainn éagsúla. Dhearbhaigh radar treáite talún agus suirbhéanna geoifisiceacha struchtúir ó thréimhse níos luaithe cosúil le balla leanúnach a nascann Droichid Halla an Leasáin agus Bhaile Anraí.

D'aithin suirbhéanna faoi uisce ar Abhainn na Life agus ar na haibhneacha máguaird gnéithe stairiúla ach níor aithníodh aon mhórábhair sheandálaíochta. Léirigh tástáil uirbeach feadh an bhealaigh atá beartaithe do Mheitreo Thuaidh gnéithe iar-mheánaoiseacha, lena n-áirítear siléir, dromchlaí, agus lintéir. Tá tuairiscí ó na himscrúduithe seo sa Leabharlann Seandálaíochta & Oidhreachta.. Tá clár mionsonraithe tochailte seandálaíochta beartaithe mar chuid d'oibreacha cumasúcháin 2011, ag díriú ar láithreáin a bhfuil tionchar ag na tionscadail orthu.

I measc na réamh-imscrúduithe seandálaíochta do Mheitreo Thiar, bhí roinnt suirbhéanna agus tástálacha chun tionchair ar láithreáin oidhreachta cultúrtha a mheas agus a mhaolú. I mí an Mheithimh 2008, rinne Target Archaeological Geophysics suirbhé geoifisiceach in aice le Tobar Bhríde, Cluain Dolcáin, suíomh luath-mheánaoiseach le bunús págánach a bhfuil nasc ann le Naomh Bríd. Cé go raibh sé mar aidhm ag an suirbhé seo reilig do pháistí a bhaineann leis an tobar a aimsiú, is neamhchinnte a bhí na torthaí. I dtástáil seandálaíochta bhreise in Merryfalls i mí an Mheithimh 2009 a rinne Headland Archaeology Ltd, nochtadh iarsmaí struchtúir ón 18ú/19ú haois ar a dtugtar an “Mad House”.

Idir mí Dheireadh Fómhair agus mí na Samhna 2009, d'aithin 64 suirbhé geoifisiceach feadh bhealach an Mheitreo Thiar láithreáin lonnaíochta fhéideartha ag Cill Dónáin, Merryfalls, agus Saileog. Léirigh tástáil in 2010 fionnachtana suntasacha: banrach dronuilleogach agus áitheanna ag Cill Dónáin, lios luath-mheánaoiseach féideartha ag Merryfalls, agus banrach dronuilleogach neamhdhátaithe ag Saileog, a d'fhéadfaí a bheith nasctha le córas páirce meánaoiseach. Má fhaomhtar an tionscadal, cuirfear straitéisí maolaithe ón Ráiteas Tionchair Timpeallachta i bhfeidhm le linn gach céime den tionscadal.

Foghlaim tuilleadh sna tuairiscí iomlána, ar fáil sa Leabharlann Seandálaíochta & Oidhreachta